> Zakaz konkurencji już nie taki straszny
Nowe przepisy umożliwiają pracownikom podjęcie drugiego etatu bez zgody pracodawcy, niezależnie od formy zatrudnienia, w jakiej pracują, czy to na podstawie umowy o pracę, czy umowy cywilnoprawnej, np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Zakaz równoczesnego zatrudnienia obowiązywać będzie jedynie wtedy, gdy zostanie zawarta z pracownikiem umowa o zakazie konkurencji lub jeśli takie ograniczenia przewidują przepisy prawa. Wyjątek stanowią pracownicy samorządowi, którzy już obecnie nie mogą wykonywać działań naruszających interesy swojego pracodawcy.
> Bardziej korzystne warunki zatrudnienia
Pracownicy będą mieli lepsze możliwości negocjacji warunków zatrudnienia. Zgodnie z nowymi przepisami, pracownik będzie mógł złożyć wniosek do pracodawcy o zmianę warunków zatrudnienia, np. zmianę umowy na czas określony na umowę na czas nieokreślony. Pracodawca będzie zobowiązany do udzielenia odpowiedzi na każdy taki wniosek. Jeśli pracodawca nie wyrazi zgody na proponowaną zmianę, będzie musiał wskazać przyczyny swojego stanowiska. Wniosek taki będzie mógł złożyć raz do roku każdy pracownik zatrudniony co najmniej przez 6 miesięcy, o ile jego umowa nie jest na okres próbny.
> Dodatkowe, płatne przerwy w pracy
Pracownicy, którzy wykonują pracę dłużej niż 9 godzin w ciągu jednego dnia, będą mieli prawo do dodatkowych przerw. Dotychczas, gdy czas pracy przekraczał 9 godzin, pracownik miał prawo do co najmniej 15-minutowej płatnej przerwy. Zgodnie z nowymi przepisami, jeśli czas pracy będzie dłuższy niż 9 godzin, pracownik otrzyma dodatkową przerwę, również co najmniej 15-minutową. Jeśli czas pracy przekroczy 12 godzin, pracownik będzie miał prawo do kolejnej przerwy, również co najmniej 15-minutowej. Wszystkie przerwy będą wliczane do czasu pracy i będą płatne.
> Przepisy dotyczące większej jawności w miejscu pracy
W ramach nowych przepisów pracownicy będą mieli uprawnienie do otrzymania szerszego katalogu informacji związanych z ich miejscem zatrudnienia. Wcześniej umowa o pracę zawierana między pracodawcą a pracownikiem musiała zawierać tylko podstawowe informacje, takie jak strony umowy, rodzaj umowy, warunki pracy i płacy oraz datę jej zawarcia.
Od teraz, oprócz wymienionych informacji, umowa o pracę musi także zawierać siedzibę pracodawcy, a w przypadku zatrudnienia osoby fizycznej – adres zamieszkania. W przypadku umów o pracę na czas określony, pracodawca będzie musiał określić również czas trwania umowy lub datę jej zakończenia. Dzięki temu pracownicy będą mieli większy dostęp do informacji związanych z ich zatrudnieniem.
Dodatkowo pracodawca będzie zobligowany do przekazania pracownikowi szeregu informacji (nie później niż w dniu dopuszczenia go do pracy).
W efekcie pracownik będzie miał do dyspozycji pełen zbiór informacji dotyczących m.in.:
– normy i wymiaru czasu pracy,
– przerw w pracy, odpoczynku dobowego i tygodniowego,
– zasad pracy w godzinach nadliczbowych (wraz z rekompensatami),
składników wynagrodzenia i innych świadczeń pieniężnych lub rzeczowych,
– wymiaru płatnego urlopu oraz zasad jego wykorzystania,
– zasad rozwiązywania umowy o pracę,
– prawa do szkoleń oraz polityki szkoleniowej pracodawcy.
Ponadto, prawo pracownika do informacji obejmować będzie obowiązek informowania go o możliwości awansu oraz o wolnych stanowiskach pracy. Pracownicy będą mogli uczestniczyć w takich procedurach i ubiegać się o wolne stanowiska pracy.
> Wypowiedzenie umowy na czas określony
Zmiany dotyczące umów na czas określony obejmują także zasady wypowiedzenia. Po wprowadzeniu nowych przepisów zastosowanie będą miały zasady analogiczne do tych, które obowiązują w przypadku umów o pracę zawartych na czas nieokreślony.
Przede wszystkim pracodawca będzie musiał wskazać uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy.
Dodatkowo, pracodawca będzie zobowiązany do powiadomienia reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, jeśli taka organizacja istnieje.
> Zmiany w urlopach
Wprowadzono znaczne zmiany dotyczące urlopów wynikające z unijnej dyrektywy work-life balance. W ramach tych zmian pracownicy zyskają prawo do dodatkowego wolnego lub do elastycznej organizacji pracy w przypadku wychowywania dziecka. Jednym z nowych typów urlopu będzie urlop opiekuńczy, który będzie można wykorzystać w celu udzielania osobistej opieki lub wsparcia
osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, o ile wymaga ona opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop ten będzie mógł być wykorzystany jednorazowo lub podzielony na części, a jego wymiar wynosić będzie 5 dni. Urlop opiekuńczy będzie bezpłatny dla pracowników.
> Nieobecność z powodu działania “siły wyższej”
Pracownik będzie miał prawo do zwolnienia z pracy z powodu “siły wyższej”. Dotyczy to nagłych spraw rodzinnych związanych z chorobą lub wypadkiem. W takim przypadku pracownikowi przysługuje 2 dni lub 16 godzin zwolnienia w ciągu roku kalendarzowego. Podczas korzystania z tego zwolnienia pracownik zachowa prawo do połowy wynagrodzenia.
> Elastyczny czas pracy dla rodziców
Rodzice pracujący i wychowujący dziecko do 8. roku życia będą uprawnieni do elastycznego czasu pracy. To oznacza, że będą mogli zredukować wymiar etatu, pracować zdalnie lub pracować w weekendy.
Pracownik będzie musiał złożyć wniosek o taki elastyczny czas pracy, a pracodawca będzie musiał wziąć pod uwagę jego potrzeby oraz potrzeby firmy. Pracownik będzie miał prawo wrócić do standardowego harmonogramu pracy w dowolnym momencie.
Zgoda na elastyczny czas pracy nie będzie mogła być powodem wypowiedzenia umowy o pracę lub jej rozwiązania. Ponadto, okres, w którym pracownika wychowującego dziecko nie można zatrudniać w określonych warunkach zostanie wydłużony z 4 na 8 lat życia dziecka. To oznacza, że pracownik nie będzie mógł być zatrudniony w godzinach nadliczbowych, pracować w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy lub być delegowany poza stałe miejsce pracy bez jego zgody.
> Urlop rodzicielski – nowe zasady
Nowe przepisy wprowadzają wydłużenie urlopu rodzicielskiego dla obu rodziców dziecka. Długość urlopu zależy od okoliczności: w przypadku urodzenia jednego dziecka wynosi 41 tygodni, w przypadku porodu mnogiego – 43 tygodnie, a dla dziecka z zaświadczeniem stwierdzającym ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu – odpowiednio 65 lub 67 tygodni.
Ważne jest, że każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego , których nie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka. Zapis ten ma zachęcić ojców do wykorzystania urlopów rodzicielskich. Jeśli ojciec nie skorzysta z prawa do urlopu, matka będzie mogła wykorzystać tylko 32 z 41 tygodni przysługujących jej na urlopie. Jednak proporcje te można odwrócić, jeśli rodzice tak zdecydują.
Celem wprowadzenia zasad jest zachęcenie ojców do korzystania z urlopów, gdyż obecnie jedynie niewielka liczba mężczyzn decyduje się na to. Eksperci uważają, że jest to jednym z powodów nierównego traktowania mężczyzn i kobiet na rynku pracy. Wynika to z faktu, że pracodawcy zakładają, iż mężczyzna po urodzeniu dziecka nie weźmie długiego urlopu, a cały urlop rodzicielski zostanie wykorzystany przez matkę.
Ojcowie będą mieli również krótszy czas na skorzystanie z urlopu ojcowskiego, który trwa 2 tygodnie. Do tej pory można było z niego korzystać przez 24 miesiące od dnia urodzenia dziecka, ale po zmianach w Kodeksie pracy będzie to tylko 12 miesięcy. To nie jedyne zmiany dotyczące urlopu rodzicielskiego. Wcześniej można było odłożyć 16 tygodni urlopu na późniejszy termin, jednak zgodnie z nowymi przepisami, cały urlop rodzicielski będzie można wykorzystać jednorazowo lub maksymalnie w 5 częściach. Taki urlop będzie można wykorzystać nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat.
Wszyscy pracownicy powracający do pracy po jakimkolwiek urlopie związanym z rodzicielstwem będą objęci specjalną ochroną pracy.Będą mieli prawo do powrotu na takie samo lub równorzędne stanowisko i nie będzie można im wręczyć wypowiedzenia.
